صنعت هوانوردی روسیه، میراث اتحادیه جماهیر شوروی

مقدمه‌ای بر صنعت هوانوردی روسیه

پس از پایان جنگ جهانی دوم و آغاز جنگ سرد میان اتحادیه جماهیر شوروی و ایالات متحده آمریکا، رقابت اصلی میان این دو کشور، آغاز شد. این دو کشور از همان ابتدا، جزو فعالان عرصه هوافضا محسوب می‌شدند. پس از فروپاشی شوروی، تحولی عظیم در صنایع و اقتصاد روسیه رخ داد بطوریکه شرکت آنتونوفِ اوکراینی دیگر جزو صنعت هوانوردی روسیه نبود که در مقاله “کمپانی ایرباس و شرکت‌های اروپایی سازنده هواپیما را بشناسید.” نیز به این موضوع اشاره کرده بودیم.

اگرچه فروپاشی شوروی، برروی صنعت و اقتصاد روسیه تاثیر بسیار زیادی گذاشت، اما صنعت هوانوردی روسیه به نوعی از این قاعده مستثنی بود. اکنون با گذشت بیش از ۳دهه از فروپاشی شوروی و تشکیل فدراسیون روسیه، عرصه تولید و ساخت هواپیما در روسیه، بسیار پررونق تر از قبل شده است. شرکت‌های مختلفی مانند ایلوشین (Ilyushin)، توپولوف (Topulev)، سوخو (Sukhoi)، میگ (Mikoyan) و… در عرصه ساخت هواپیمای نظامی و غیرنظامی در فدراسیون روسیه فعال هستند. در سال ۲۰۰۶ میلادی، ولادیمیر پوتین (رییس جمهور فدراسیون روسیه) دستور ادغام تمامی این شرکت‌ها تحت شرکت هواپیمایی متحد United Aircraft Corporation(UAC) را صادر کرد.

پیش از معرفی تایپ‌های تولید شده توسط کمپانی UAC، به تایپ‌های تولید شده توسط کمپانی‌ها پیش از ادغام شدن‌شان با یکدیگر می‌پردازیم:

کمپانی ایلوشین (Ilyushin)

تایپ‌های مسافربری تولید شده توسط این شرکت عبارتند از:

• Ilyushin IL-14

•  Ilyushin IL-18

• Ilyushin IL-62

• Ilyushin IL-80

کمپانی توپولوف (Tupolev)

تایپ‌های مسافربری تولید شده توسط کمپانی توپولوف عبارتند از:

• Tupolev TU-104 

• Tupolev TU-114

• Tupolev TU-334(از این هواپیما تنها دو فروند تولید شد.)

ادغام کمپانی‌ها تحت شرکت هواپیمایی متحد روسیه (United Aircraft Corporation)

با ادغام شدن شرکت‌ها با یکدیگر، تایپ‌های مسافربری تولیدشده، تحت نام  شرکت هواپیمایی متحد توسعه یافتند و سری‌های موفقِ بیشتری معرفی شده و روانه بازار شدند.

این تایپ‌ها عبارتند از:

• Tupolev TU-154

توپولوف ۱۵۴ را می‌توان یکی از معروف‌ترین تایپ‌های حاضر در ایران دانست. این تایپ از سه پیشرانه بهره می بَرَد و جزو هواپیماهای میان بُرد (Mid-Range) و باریک‌پیکر (Narrow-body) محسوب می‌شود. پس از حوادث مکرری که در دهه ۸۰ شمسی در ایران رخ داد، تمامی ناوگان این هواپیما در ایران زمین‌گیر شدند. درنهایت، این هواپیما در سال ۲۰۱۳ از خط تولید خارج گردید. ایرلاین‌های ماهان، ایران ایرتور، کیش‌ایر، تابان و کاسپین، این هواپیما را به خدمت گرفته بوند.

• Tupolev TU-204

توپولوف ۲۰۴ یک هواپیمای مسافربری دو موتوره می‌باشد که همانند TU-154 جزو هواپیماهای میان‌بُرد (Mid-Range) و باریک‌پیکر (Narrow-body) محسوب می‌شود. مجموعا ۸۹ فروند از این هواپیما تولید شده است.

• Ilyushin IL-86

ایلوشین۸۶، یک تایپ کوتاه‌برد تا میان‌بُردِ پهن‌پیکر محسوب می‌شود که از چهار پیشرانه توربوفن، بهره می‌برد. ایلوشین ۸۷ و ایلوشین ۹۶، از این تایپ توسعه یافته‌اند. مجموعاً ۱۰۹ فروند IL-86 تولید شد.

• Ilyushin IL-96

ایلوشین ۹۶، جزو تایپ‌هایی محسوب می‌شود که همچنان در خط تولید UAC وجود دارد و در حال تولید است. مجموعا ۳۰ فروند از این هواپیما تولید شده است.

• Ilyushin IL-114(IL114-300)

ایلوشین۱۱۴، تایپ منطقه‌ای (Regional) محسوب می‌شود که از دو پیشرانه توربوپراپ، بهرمند است. مجموعا ۲۰ فروند از این هواپیما تولید گردید. شایان ذکر است که این هواپیما همچنان در خط تولید قرار دارد.

•  Sukhoi SuperJet100(SSJ100)

شاید بتوان پروژه SuperJet100 را موفق‌ترین پروژه هوانوردیِ حال حاضرِ فدراسیون روسیه درنظر گرفت. با استناد به مقاله “روسیه بیش از ۱۴ میلیارد دلار در بخش هوایی هزینه می‌کند”، خطوط هوایی داخلی فدراسیون روسیه، می‌بایست تا پایان سال ۲۰۳۰، حدود ۱۰۰۰ فروند از این هواپیما دریافت کند. این نشان دهنده اهمیت بسیار فراوان عرصه هوایی و ساخت و تولید هواپیما برای دولت این کشور می‌باشد. طبق آخرین آمار تا نوامبر ۲۰۲۲، تعداد ۲۲۹ فروند از این هواپیما تولید شده است.

• Irkut MC-21

دومین تایپ موفق تولید شده توسط UAC فدراسیون روسیه، Irkut MC-21 نام دارد. این تایپِ باریک‌پیکر نیز از دو موتور توربوفن بهرمند است. طبق آمار، تا ماه ژوئن ۲۰۲۲، تعداد ۶ فروند از این هواپیما ساخته و تعداد ۳۰۰ فروند نیز سفارش داده شده است.

• CRAIC CR-929 

پروژه CRAIC CR-929 یا China-Russia Commercial Aircraft، پروژه مشترک شرکت هواپیمایی متحد روسیه و کمپانی Comac چین می‌باشد که به Comac C-929 نیز معروف است.

در این مقاله با صنعت هوانوردی روسیه و هواپیماها و شرکت‌های این کشور آشنا شدیم. می‌توانید جهت آشنایی بیشتر با سازندگان هواپیما در آسیا، به مقاله “شرکت کوماک، رقیب جدید ایرباس و بوئینگ” مراجعه نمایید. سپاس از همراهی شما.