آثار تغییر اقلیم و توسعه پایدار

اثر اقلیمی :

اثر اقليمی به آشفتگی تحميلی به موازنه انرژی كره زمين گفته ميشود. انرژی از خورشيد به صورت امواج مرئی به زمين میرسد و به صورت امواج بلند(مادون قرمز ) گرمائی دوباره به فضا فرستاده ميشود. افزايش شدت تابشی خورشيد بر افزايش گرمای زمين اثر مثبت ميگذارد.

از سوی ديگر يك آتشفشان بزرگ ميتواند با افزايش ميزان ذرات معلق در استراتوسفر پايين (ارتفاع ۱۵ – ۱۰ مايل ) كه نور خورشيد را به فضا بر ميگرداند، ميزان انتقال انرژی خورشيد را به سطح زمين کاهش دهد اینها مثال های ساده ای از اثرات طبیعی اقلیمی میباشد. اثر اقليمی انسان ساخت در واقع يك آشفتگی در موازنه  انرژی  کره زمین است كه ناشی از گازها و ذرات معلق حاصل از سوزاندن سوختهای فسيلی و تغيير كاربری زمين مثل تبدیل جنگل به زمينهای كشاورزی ميباشد.

گازهای گلخانه ای باجذب اشعه مادون قرمز مانع از گريختن اشعه های گرمايی به فضا شده  و باعث گرم شدن سطح زمين ميگردند.برنامه ریزی برای توسعه در هر منطقه از زمین ، بر اساس اقلیم آن می باشد. وقتی اقلیم دچار تغییر شود ، ناپایداری اکولوژیکی و جابه جایی اکوسیستم ها را در پیش داریم.

 • هردو مباحثی بین رشته ای ومستلزم همکاری بخش های مختلف(محیط زیست، اقتصاد، اجتماع) است.

•تغییر اقلیم و توسعه یافتگی :

به نظر می رسد ملل در حال توسعه نسبت به تغییرات اب و هوایی اسیب پذیرند و دلیل ان این است که اقتصاد انها به شدت متکی به این تغییرات به خصوص در زمینه کشاورزی است.( ۲۰۰۹.Prudham)

• تغییرات آب و هوایی هزینه های توسعه را در فقیرترین کشورها بین ۲۵ تا ۳۰ درصد افزایش می دهد .برای کشورهای در حال توسعه، هزینه سالانه زیرساخت های مقاوم در برابر تغییرات آبو هوایی حدود ۱.۲ تریلیون دلار تا ۱.۵ تریلیون دلار است که در نتیجه سالانه ۷۰۰ میلیارد دلار شکاف مالی ایجاد می شود. (بانک جهانی ، ۲۰۱۴)

اگرچه کشورهای در حال توسعه بخش کوچکی از گازهای گلخانه ای را به خود اختاص داده اند، اما بیشترین تاثیرات نامطلوب گرمایش جهانی را متحمل می شوند.

افزایش آسیب پذیری کشورهای در حال توسعه در برابر تغییرات اقلیمی نه تنها ناشی از عناصر اقلیمی بلکه به دلیل ترکیب پیچیده عوامل اجتماعی ، اقتصادی و محیطی ، است. (Anthony nyong,2009)

بر اساس یافته ها، رابطه میان آثار تغییر اقلیم با توسعه پایدار، معنی دار و معکوس است، همچنین میان تاثیر تصمیمات سیاسی برتوسعه پایدار در ایران، رابط های معنی دار و معکوس وجود دارد.( بصیری صدر و همکاران ۱۳۹۹)

با هدف درک دقیق تر از وضعیت آینده آثار تغییرات اقلیمی بر توسعه پایدار کشور و بااستفاده از رویکرد آینده پژوهی آینده های پیشروی ایران در افق ۱۲ ساله شناسایی شده است :

نتایج این مطالعه نشان میدهد، با وجود ساختار نهادی پشتیبانی کننده از توزیع رانت، عدم تقارن اطلاعات و قدرت میان بازیگران مختلف، تشدید وابستگی به مسیر، فقدان جامعه مدنی فعال و انزوا در  روابط  خارجی، زمینه برای حرکت به سمت توسعه پایدار فراهم نخواهد شد.

با افزایش شفافیت، خارج شدن منافع از دسترس گروه های پرنفوذ ، پایداری اقتصادی افزایش می یابد و در نتیجه  با بهبود کیفیت زندگی مردم، پایداری اجتماعی نیز در مسیر بهبود قرار می گیرد. ملاحظات محیط زیستی درحاشیه نخواهند بود و به عنوان رکن مهم توسعه پایدار مورد توجه قرار خواهند گرفت .

انطباق پذیری

در کشور هایی که مدیریت تغییر اقلیم را جدی گرفته اند و سعی میکنند رویکرد توسعه کشور با این هدف تعریف شود نه تنها کاهش گازهای گلخانه ای را به عنوان یک هدف کمی و کیفی برای خروجی برنامه های خود مد نظر دارند ، حتی آن را به عنوان یک ظرفیت جدیدبرای ارتقاء فناورانه زیرساخت های  توسعه کشور خود قلمداد می کنند.

این تجربیات کشورهای فعال در کنترل گازهای گلخانه ای به عنوان فرصتی برای ایران قابل تصور و عملیاتی شدن است. (جلیلی،۲۰۲۲)

از بخش های اقتصادی کشور که سهم بالایی در تولید گاز co2 دارند سهم تولید برق ۲۴درصد، ساختمان ها ۲۳ درصد،حمل و نقل۲۱ درصد ، صنعت ۲۱ درصد و سایر حدود ۱۱ درصد است.

میتوان با اتخاذ یک رویکرد توسعه مناسب و فناورانه نه تنها در کاهش تولید این گازهای گلخانه ای نقش فعال تر و حتی پیشروانه در دنیابازی کرد از طرفی می توان از آن به عنوان یک فرصت جدیدی برای توسعه کشور ایجاد زیرساخت تکیه و دانش و فناوری و تولید ثروت وایجاد اشتغال استفاده نمود.

اتخاذ رویکرد توسعه مناسب و پایدار در رابطه با کاهش گازهای گلخانه ای ؛ به عنوان مثال اتخاذ رویکرد  حمل و نقل از جاده به راه آهن،تکیه ترافیک کلان شهر ها به مترو ، تولید خودرو های برقی و کم مصرف  در بخش حمل و نقل،تولید برق با استفاده از ظرفیت های تولیدانرژی مثل انرژی خورشیدی و باد و غیره، سازماندهی و در نهایت  حذف یارانه انرژی و بازسازی و جهت گیری های فناورانه صنایع مادردر کشور از جمله این سیاست های  توسعه کشور میتواند باشد .(جلیلی،۲۰۲۲)

منابع :

۱. زهره وندی حسن ، احمدی نسرین، ۱۳۹۰، تغییر اقلیم مانع توسعه پایدار، همایش ملی علوم محیط زیست و توسعه پایدار

۲. جلیلی عادل، ۲۰۲۲، توسعه و مسیری که باید طی شود، نشریه طبیعت

۳. اصغر زاده قهرودی شیدا. مومنی فرشاد . قاسمی عبدالرسول، ۱۳۹۸، شناسایی تأثیر سناریوهای تغییر اقلیم انسان ساخت برتوسعه پایدار ایران ، فصلنامه علمی – پژوهشی سیاستگذاری عمومی، دوره ۵، شماره ۴

۴. اخباری، محمد و بصیری صدر، محمد،۱۳۹۸،تحلیل تاثیر تغییر اقلیم بر قدرت ژئوپلیتیکی ایران (متغیر میانجی توسعه پایدار)