سلام دوستان، چه خبر؟ امروز با یک مقاله کاملا جدید و متفاوت در خدمتتون هستیم؛ قراره امروز به بررسی پدیده ی خطای ادراکی (Perceptual error) بپردازیم. خطای ادراکی (Perceptual error) یکی از پدیده هایی هست که همه ما به نوعی باهاش درگیر هستیم و در طول عمر خودمون بار ها اون رو تجربه کردیم.
حالا شاید بپرسید که این خطای ادراکی که انقدر داری راجبش حرف میزنی، اصلا چی هست؟ بزارید با یک مثال ساده این پدیده را توضیح بدم، دیدید وقتی داخل کلاس درس نشستید و منتظرید که کلاس تموم بشه، اما هر چه قدر صبر میکنید، کلاس تموم نمیشه و یک جوری هست که انگار یک ساعت کلاس درس، معادل ده ساعت بیرون می مونه! این دقیقا همون پدیده خطای ادراکی هست.
در واقع زمان داخل کلاس با خارج کلاس تفاوت نداره ولی شما این طوری احساس میکنید. در ادامه بیشتر این پدیده را توضیح میدهم، پس با ما همراه باشید.
میتونید در کارجویا مقالات بیشتری نیز بخوانید، برای این کار کافی است به بخش دسته ها بروید و از آنجا دسته مورد علاقه خود را انتخاب کنید و شروع به خواندن مقالات مربوط به آن دسته کنید.
فهرست
- ۱.ادراک و خطای ادراکی چیست؟
- ۲.علت خطای ادراکی چیست؟
- ۳.انواع خطاهای ادراکی
- ۴.خطاهای بینایی
- ۵.خطاهای شنوایی
- ۶.خطاهای زمان و مکان
- جمع بندی
۱.ادراک و خطای ادراکی (Perceptual error) چیست؟
برای توضیح خطاهای ادراکی بهتر است، ابتدا خود ادراک را توضیح دهیم تا ذهن شما بهتر بتواند این پدیده را درک کند. ما انسان ها اطلاعات محیط پیرامون خود را به وسیله پنج حس بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی، و لامسه، که به حواس پنجگانه معروف هستند، دریافت میکنیم.
ادراک، در واقع به برداشتی میگویند که ذهن ما از این اطلاعات دریافتی انجام میدهد. اگر برداشتی که ذهن ما از این اطلاعات دریافتی میکند، درست باشد، مشکلی وجود ندارد، اما اگر این اطلاعات دریافتی را به غلط تفسیر کند دچار همان پدیده ای میشویم که بهش خطای ادراکی میگویند.
مثلا ممکن است شما احساس کنید که یک نفر دارد شما را صدا میزند و با جستجو در اطراف خود، اون شخصی که دارد شما را صدا میزند ببینید، اما در مواقعی ممکن است که شما احساس کنید که یک نفر دارد شما را صدا میزند، در صورتی که هیچ شخصی در اون اطراف وجود ندارد، که در این صورت میگیم که شما دچار خطای ادراکی شده اید (خود من موقع کارای خونه به این خطای ادراکی دچار میشم!😁).
۲.علت خطای ادراکی چیست؟
در توضیح پدیده خطای ادراکی (Perceptual error)، نظریه های متفاوتی ارائه شده است که به اجمال به آنها اشاره میکنیم:
نظریه گشتالت: این نظریه بر اهمیت روابط بین محرک ها تاکید دارد. در یک روش و اصول کلی، میتوان خطاهای ادراکی را بر این اساس تبیین کرد.
نظریه حرکت چشم: در این نظریه، اندازه و جهت خطاهای ادراکی را بر اساس حرکات جهشی چشم ها، تبیین میکنند.
نظریه فاصله ظاهری: در این نظریه تاکید بر این است که خطاهای ادراکی شکلی، که شامل نشانه های تصویری عمق هستند، مکانیزم های ثبات را درگیر میسازند؛ اگر چه ممکن است چنین تبیینی درباره تجربه های عمق و ثبات در ترسیم صحنه های سه بعدی درست باشد، ولی درباره بسیاری از خطاهای شکل در نظریه کلاسیک خطاها قابل استناد نیست.
نظریه جا به جا سازی عصبی: طرفداران این نظریه بر آن اند که به وسیله یک فرایند بازدارنده جانبی در مغز، یک طرح ادراکی، موجب جا به جا سازی پدیده طرح تازه دیگری میگردد. در نتیجه، زاویه های خطوط متقاطع، به خطا ادراک میشوند.
لازم به ذکر است که این ها تنها نظریه هایی نیستند که علت خطاهای ادراکی را توضیح میدهند و نظریه های دیگری مانند، نظریه ناهمانند سازی، نظریه مقایسه نادرست یا مبهم، و نظریه خطای رد تصویر وجود دارند که هر کدام به نحوی خطاهای ادراکی را توضیح میدهند.
۳.انواع خطاهای ادراکی
خطاهای ادراکی در تمامی حواس و تخمین آدمی از اشیاء و امور، صورت میگیرند، ولی مهم ترین آن ها عبارت اند از: خطاهای بینایی، خطاهایی شنوایی، خطاهای زمان و مکان، خطاهای حرکتی، خطاهای تخمین وزن و خطاهای وضعی _ عضلانی، که در ادامه تعدادی از آن ها را برایتان شرح میدهیم.
۴.خطاهای بینایی
این خطاها بیشتر به ((ادراک اشکال هندسی)) مربوط میشوند که در موقعیت های زیر به وضوح قابل مشاهده و سنجش میباشند.
اندازه و فاصله دو خط عمودی و افقی: اگر طول دو پاره خط عمودی و افقی کاملا مساوی باشد، خط عمودی بزرگ تر و بلندتر از خط افقی به نظر میرسد.
فضای بسته و باز: از دو فضای هندسی یا دو سطح مساوی (مثلا دو مربع)، آنکه یک ضلعش باز باشد، بزرگ تر نشان داده میشود.
مجاورت شکل: از دو شکل اعم از دایره یا هر شکل هندسی دیگر، که دارای سطحی مساوی هستند؛ سطحی که در مجاورت شکل بزرگ تر و یا به وسیله سطوح بزرگ تر دیگری احاطه شده باشد، کوچک تر از شکلی به نظر میرسد که در مجاورت شکل کوچک تر مشابه خود باشد.
۵.خطاهای شنوایی
گوش هم مانند چشم در تعبیر و تفسیر محرک های خارجی دچار خطا میگردد. بهترین مثال این قبیل خطاها، گفتگوی بازیگران سینما و یا عروسک های خیمه شب بازی است. با اینکه صدا از یک بلندگو که آن هم در بالای پرده و یا زیر پرده سینما یا صحنه خیمه شب بازی قرار دارد به گوش میرسد، ولی ما صدا را از دهان بازیگران و عروسک ها میشنویم.
البته امروزه با فنون پیشرفته سینما و تعدد بلندگو ها در جهات مختلف، صداهای استریوسکوپ نیز ایجاد میکنند که دقیقا هماهنگ با جهت و فاصله بازیگران است.
۶.خطاهای زمان و مکان
خطای ادراکی، در مورد زمان، در موقعیت های انتظار و یا در جلسه امتحان و غیره برای همه ما قابل ملاحظه است. یک ساعت انتظار خیلی طولانی تر از یک ساعت در جلسه امتحان به نظر میرسد. معمولا وقتی سرگرم کاری هستیم، زمان خیلی زود میگذرد.
در خطاهای مکانی ملموس، اغلب در محل و تشخیص مکان تحریک، دچار خطا میشویم، مثلا اگر دو نقطه از بدن را همزمان تحریک کنیم تا حداقل فاصله تحریک دو نقطه را ادراک کنیم (آستانه فضایی) آن دو نقطه را، در یک نقطه تحریک احساس میکنیم.
خطاهای زمانی و مکانی به عنوان یکی از متغیر های موثر در پاسخ های ادراکی مربوط به آستانه های مطلق و اختلافی حواس، همواره مورد توجه آزمایندگان بوده، که در طرح های آزمایشی، تا حد امکان آن ها را خنثی یا کنترل میکنند.
جمع بندی
خب دوستان به پایان یکی دیگر از سری مقالات مربوط به بحث های روانشناسی رسیدیم. در این قسمت ما ادراک و خطاهای ادراکی را بررسی کردیم و متوجه شدیم که دقیقا چی هستند و چگونه عمل میکنند، همچنین با علت خطای ادراکی تا حدودی آشنا شدیم و در نهایت انواع خطای ادراکی را توضیح دادیم. امیدوارم که این مقاله براتون مفید بوده باشه و تا قسمت بعد خدا یار و نگهدارتون.
نظرات خودتون رو در رابطه با این مقاله با ما در بخش نظرات و به اشتراک بگذارید.
توی بخش نظرات بگید که شما ها تا حالا دچار چه خطاهای ادراکی شده اید.
برای مطالعه مقالات بیشتر به لینک های زیر مراجعه شود:
۴ نکته در رابطه با نیاز کودک به امنیت، کارن هورنای
۶ نکته درباره اضطراب بنیادی از نظر کارن هورنای
۳ نکته درباره نیاز ها و گرایش های روان رنجور
۷ نکته درباره خودانگاره آرمانی، خودانگاره و تعارض
کارن هورنای و ۳ شخصیت مطیع، پرخاشگر و منزوی
