سلام دوستان چطورید!؟ تا حالا به این نکته فکر کرده بودید که رفتار هایی که ما انسان ها در زندگی داریم، تا چه میزان تحت تاثیر وراثت و ژن های ما قرار دارند؟ جالب است بدانید که حتی برخی از رفتار های ما در زمینه مسائل دینی و سیاسی نیز تا حدودی تحت تاثیر مسائل ژنتیکی است.
این تاثیرات به گونه ای بوده که حتی برخی از روانشناسان تمام تمرکز خودشون در زمینه روانشناسی را بر پایه مطالعه ژنتیک و وراثت و تاثیر آن بر رفتار انسان گذاشته اند. ما امروز در این مقاله قصد داریم به این موضوع بپردازیم که ژن ها تا چه اندازه در رفتار ما نقش دارند و نکاتی در این زمینه در جهت آشنایی هر چه بیشتر خوانندگان، در اختیار آنان بگذاریم، پس با ما همراه شوید.
میتونید مقالات بیشتری نیز در کارجویا مطالعه کنید. برای این کار کافی است به بخش دسته ها بروید و از آنجا دسته مورد علاقه خود را انتخاب کنید و شروع به خواندن مقالات مرتبط با آن دسته کنید.
فهرست
- ۱.ژن چیست؟
- ۲.تیپ ارثی چیست؟
- ۳.تیپ پدیداری چیست؟
- ۴.تعامل های ژن _ محیط
- جمع بندی
۱.ژن چیست؟
ژن ها دستوراتی برای تشکیل پروتئین ها هستند که درون هر سلول بدن وجود دارند. این دستورات به نوبه خود تعیین میکنند سلول چگونه عمل کند. ژن ها اصلی ترین بخش در زمینه تاثیر وراثت هستند، در واقع عامل اصلی تاثیر وراثت، ژن ها هستند.
مثلا در مورد نورون ها (سلول های عصبی)، ژن ها ساختن انتقال دهنده های عصبی (مواد شیمیایی هستند که از نورون ها به شکاف سیناپسی آزاد و در آنجا جذب نورون گیرنده میشوند؛ اینگونه باعث انتقال پیام عصبی میشوند) و همین طور شیوه رفتار انتقال دهنده عصبی در سیناپس (فضای بین دو سلول عصبی) را کنترل میکنند (خود همین به تنهایی کلی روی رفتار ما تاثیر دارد).
ژن ها همچنین تا حدودی تعیین میکنند که چگونه ساختار های مغزی و عصبی در طول عمر رشد کنند. هر عاملی که بتواند رمز ژنتیکی را تغییر دهد، میتواند شیوه ای را که این ساختار ها عمل میکنند، تغییر دهد.
اختلالات ارثی زمانی ایجاد میشود که ژن ها از هر والد به شیوه ای ترکیب شوند که عملکرد عادی سلول لطمه ببیند.
۲.تیپ ارثی چیست؟
تیپ ارثی در تاثیر وراثت، در واقع ساختار ژنتیکی شماست که حاوی شکل هر ژنی به نام آلل است که به ارث میبرید. اجازه دهید در این زمینه برای شما مثالی بزنم؛
فرض کنید آلل (الف) پروتئینی را تشکیل میدهد که باعث میشود نورون شما دارای عیب شوند. آلل (ب) باعث میشود که این نورون کاملا سالم باشد.اگر شما دو ژن حاوی آلل (الف) به ارث ببرید قطعا دچار بیماری میشوید؛ در مقابل شما اگر دو آلل (ب) به ارث ببرید بدون شک دچار این بیماری نمیشوید. اما اگر شما یک آلل (الف) و یک آلل (ب) به ارث ببرید، در این صورت وضعیت کمی پیچیده میشود.
در این جا دو حالت پیش می آید:
حالت اول: آلل (الف) غالب باشد بر آلل (ب)، که در این صورت داشتن همین یک آلل بیمار نیز موجب گرفتار شدن شما به بیماری میشود.
حالت دوم: آلل (الف) غالب نباشد و درنتیجه بیماری به صورت نهفته است و نمیتواند باعث شود شما دچار این بیماری شوید، اما اگر در این حالت شما بچه دار شوید، احتمالش است که فرزند شما دارای این بیماری شود.
۳.تیپ پدیداری چیست؟
تیپ پدیداری در تاثیر وراثت نمودِ برنامه ژنتیکی در ویژگی های جسمانی و روانی فرد است. اجازه دهید برای فهم بهتر این موضوع برای شما مثالی بزنم؛ مثلا شما ممکن است که ترس از ارتفاع رو به ارث برده باشید ولی اون ژن فعال نباشه و به عبارت دقیق تر خاموش باشه، حال ممکن است بر اثر یک حادثه، اون ژن فعال بشه؛ تا پیش از فعال شدن اون ژن، شما به هیچ وجه از ارتفاع نمیترسید ولی پس از فعال شدن اون ژن، شما بدون شک از اتفاع میترسید. به این فرایند بیان ژن میگویند.
این اتفاق در ویژگی های جسمانی افراد هم میتواند اتفاق افتد. مثلا یک نفر ژن چشم های رنگی را به ارث برده ولی چون این ژن ها فعال نشده، چشم هاش رنگی نمیباشد. بنابراین نتیجه میگیریم، اینکه شما چه ژنی رو به ارث برده باشید مهم است ولی اینکه اون ژن فعال شده باشد یا خیر، مهم تر است.
برخی تیپ های پدیداری به تیپ ارثی شان نزدیک است. مثلا رنگ چشم شما، تاثیرات محیطی را منعکس نمیکند. با این حال، اندام های پیچیده ای مانند مغز ، اغلب اختلاف زیادی را بین تیپ ارثی و تیپ پدیداری نشان میدهند، زیرا محیطی که افراد با آن مواجه شده اند، قویا بر رشد مغز در طول عمر تاثیر میگذارد (مثلا مصرف یک سری خوراکی ها یا انجام یک سری کار ها باعث تقویت یا زوال مغز میشود).
۴.تعامل های ژن _ محیط
همبستگی های ژن _ محیط در تاثیر وراثت میتوانند به سه شیوه رخ دهند.
شیوه اول از طریق مواجهه منفعل است. کودکان با زمینه ژنتیکی خاص میتوانند در معرض محیط هایی قرار گیرند که والدینشان بر مبنای زمینه های ژنتیکی شان ایجاد میکنند. برای مثال، امکان دارد کودکی دو والد داشته باشد که از لحاظ ورزشی سرآمد هستند و در ورزش ها شرکت میکنند.
این کودک نه تنها ژن هایی را به ارث میبرد که به توانایی ورزشی او کمک میکنند، بلکه همچنین در خانه ای بزرگ میشود که والدین خودشان به فعالیت های ورزشی میپردازند. به علاوه، این والدین به خاطر تمایلان شخصی خودشان، به احتمال زیاد کودک خود را تشویق میکنند در ورزش ها شرکت کند.
دومین تعامل ژن _ محیط وقتی روی میدهد که والدین با فرزندانی که زمینه های ژنتیکی خاصی دارند، به شیوه خاصی رفتار کنند، زیرا توانایی های آن ها پاسخ های خاصی را آشکار میسازند. با استفاده از مثال ورزش، مربی مدرسه ممکن است این کودک را که از لحاظ ورزشی سرآمد است برای تیم های ورزشی نفرگیری کند، که باعث میشود او از لحاظ ورزشی حتی با استعداد تر شود.
((انتخاب جایگاه)) سومین همبستگی ژن _ محیط است. امکان دارد کودکی که از لحاظ ورزشی سرآمد است، منتظر نفرگیری نماند، بلکه در عوض از همان سنین اولیه به دنبال فرصت هایی برای ورزش کردن باشد. به این طریق، او با انتخاب کردن جایگاهی جذاب، پس از چند سال خیلی ماهر تر میشود.
جمع بندی
ما در این مقاله در رابطه با تاثیرات وراثت و ژن ها بر رفتار افراد صحبت کردیم و از تاثیرات شگفت آور و عمیق اون ها تا حدودی آگاهی یافتیم. البته ما نباید با خواندن این مقاله احساس جبرگرایی بهمون دست بده و با خودمون بگیم که: ((من برده ژن هام هستم و اختیاری از خودم ندارم))، چون که همون طور که در این مقاله توضیح دادیم حتی ژن ها نیز در خیلی مواقع مثل رشد مغز، تحت تاثیر رفتار ها و محیط پیرامون ما هستند و به نوعی میشود گفت که ژن ها و محیط به صورت متقابل بر روی هم تاثیر میگذارند.
نظر شما در رابطه تاثیر ژن ها بر رفتار انسان چیست؟ لطفا آن را با ما در بخش نظرات به اشتراک بگذارید.
برای مطالعه مقالات بیشتر به لینک های زیر مراجعه شود:
همرنگی با جماعت و ۳ تا از دلایل آن
۴ نکته درباره روانشناسی اجتماعی و رفتار اقتصادی
۳ حوزه عمده نظریه های روانشناختی اجتماعی
